شکر ایزد که به اقبال کله گوشه ی گلنِخوَت باد دی و شوکت خار آخر شد
در این بیت واژه ی « باد » با دو معنی خود به ذهن انسان می آید : یکی معنی حقیقی آن یعنی « هوا » که مورد نظر شاعر است و دیگری معنی مجازی آن یعنی « غرور » که مورد نظر شاعر نیست ؛ فقط این معنی با واژه ی « نخوت » تناسب دارد .
واژه ی « شوکت » نیز ایهام تناسب دارد : یکی به معنی « شکوه و بزرگی » که مورد نظر بیت است و دیگری به معنی « خار » که مورد نظر نیست و فقط با واژه ی « خار » در بیت تناسب دارد .
***
شود غزاله ی خورشید صید لاغر من
گر آهویی چو تو یک دم شکار من باشی
واژه ی « غزاله » ایهام تناسب دارد :
1- آهو که مورد نظر بیت است .
2 - آفتاب و خورشید که مورد نظر نیست و فقط با واژه ی « خورشید » تناسب دارد .
***
* در بیت زیر نیز این ارتباط معنایی بین غزاله و خورشید دیده می شود :
آن شاه تند حمله که خورشید شیر گیر
پیشش به روز معرکه کمتر غزاله بود
***
در بیت زیر کدام واژه ها می توانند ایهام داشته باشند ؟! خوب بنگرید :
به آفتاب نظر شیر آفتاب بگیر
به ابروان دو تا قوس مشتری بشکن
« شیر آفتاب » می تواند اضافه ی تشبیهی باشد یعنی آفتاب همانند شیری تصوّر شده است . در ضمن « شیر » می تواند به معنی « برج اسد » نیز باشد ؛ همان جا که خانه ی مخصوص خورشید است .
همچنین « قوس » هم به معنی « کمان » و هم « یکی از برج های دوازده گانه » است که جایگاه مخصوص سیاره ی مشتری می باشد .
برگرفته شده با تلخیص : ( گمشده ی لب دریا ، دکتر تقی پورنامداریان ، 114 - 115 )